Verpleeghuizen zijn uit. Ze komen negatief in het nieuws, ook al weten we heel goed dat de verpleeghuiszorg in Nederland vrijwel overal van prima kwaliteit is. Maar ze zitten in het verdomhoekje, ze moeten klappen opvangen. Niet alleen van de publieke opinie, maar ook door bezuinigingen en problemen om het schaarstemodel het hoofd te bieden. Ik zeg ten onrechte! We bouwen te weinig verpleeghuizen. Niet per se zoals die in de jaren ’90 gebouwd werden, maar wel specifiek ontworpen voorzieningen  voor mensen met ernstige beperkingen zoals dementie en zware somatische klachten. En dat zijn niet automatisch woningen.

30.000 plaatsen extra

Op dit moment verblijven ongeveer 90.000 ouderen met een ZZP 5 t/m 8 in een verpleeghuis. Dat is uitgedrukt in een percentage van de 80+ers 12% van de 80+ers. Als we dit percentage constant willen houden, hetgeen als minimum aannemelijk lijkt, hebben we in de komende 10 jaar (tot 2026) nog ongeveer zo’n 30.000 verpleeghuisplaatsen extra nodig (Bron CIZ en CBS). Een deel zal mogelijk worden opgevangen in private verpleeghuizen (maar dat is qua volume nu nog te weinig) en een deel wellicht thuis met ondersteuning in verschillende vormen (robots?).

Er is, los daarvan, ook een toenemende vraag naar vormen van wonen met zorg in geschikte woningen. Vele onderzoeken, waaronder dat van het Abf in opdracht van het ministerie in 2014, laten dat zien. Dat onderzoek Monitor Investeren voor de Toekomst van maart 2014 wordt gesteld dat er een bouwbehoefte is van ca 80.000 woningen voor “verzorgd wonen” tot 2021. In het meest recente model Fortuna 2016 gaat het nog om zo’n 50.000 woningen tot 2025. In datzelfde onderzoek wordt een uitbreiding van het aantal verpleeghuisplaatsen met 22.500 voor de komende 8 jaar berekend.

Met andere woorden, als we de voorraad geschikte woningen en verpleeghuisplaatsen op peil willen houden, dan hebben we een hele opgave. Ik vraag me af of hiervoor voldoende focus is na de periode van inactiviteit door alle onzekerheid die is ontstaan door afschaffen van verzorgingshuizen, de onzekerheid over de bekostiging van verpleeghuizen (want de overheid is daarin onbetrouwbaar gebleken), en gezien het tekort aan huurwoningen in het middensegment en de risico-beoordeling van de sector bij financiers.

Verschraling

Het Sociaal Cultureel Planbureau ziet in haar rapport De Toekomst Tegemoet behalve nog niet functionerende ICT en domotica en overbelaste mantelzorgers, weinig nieuwe oplossingen voor dit probleem, dat nog eens wordt versterkt door het gebrek aan personeel. Rond de discussie over het manifest van Hugo Borst bleek dat er 70.000 extra medewerkers extra daarvoor nodig zijn! Uiteindelijk moeten we toe naar geclusterde woonvormen en verpleeghuizen met enige “massa”, waar de zorg efficient kan worden gegeven. Kleinschaligheid lijkt mooi, maar teveel nadruk daarop leidt onvermijdelijk tot ernstige verschraling!

En we zullen met elkaar nog alles op alles moeten zetten om de verschraling, ook in efficiente organisaties, het hoofd te bieden!